حسین آباد شهرستان نور

روستای حسین آباد از توابع دهستان میانبند بخش مرکزی شهرستان نور در استان مازندران است . ارتفاع این روستا 9 متر پایین تر از سطح دریاهای آزاد است .  این روستا در سال 1385 جمعیتی برابر با 1079 نفر و 268 خانوار می باشد . این آمار در سال 1395 به 1395 نفر و 431 خانوار رسیده است . نسبت جنسی این روستا در سال 1385 برابر با 97.6 بوده و در سال 1395 به 106 رسیده است . به نظر می رسد نسبت جنسی روستا بعد از ده سال رو به تعادل است .

روستای تاشکو سفلی

روستای تاشکو سفلی یکی از روستاهای دهستان میانبند بخش مرکزی شهرستان نور است . این روستا در سال ۱۳۸۵ دارای جمعیتی برابر با ۹۸۸ نفر و ۲۴۱ خانوار بود. جمعیت این روستا در فاصله ۱۰ سال در سال ۱۳۹۵ به ۱۰۸۶ نفر و ۳۲۸ خانوار رسیده است . بعد خانوار این روستا در سال ۱۳۸۵ برابر با ۴ نفر و در سال ۱۳۹۵ به ۳.۳ نفر رسیده است . هرچند که جمعیت روستا افزایش اندکی داشته است ، اما روند کاهشی بعد خانوار در این روستا مشهود است . تعداد مردان روستا در سال ۱۳۸۵ ، ۴ نفر از جمعیت زنان بیشتر بودند اما در سال ۱۳۹۵ تعداد جمعیت زنان روستا پیشی گرفتند و به ۳۰ نفر بیشتر از مردان رسیده است .

روستای هندومرز شهرستان نور

از سمت غرب در خط ساحلی که وارد شهرستان نور می شوید ، روستای هندومرز اولین سکونتگاهی است از آن عبور می کنید . روستای هندومرز در سال ۱۳۸۵ دارای ۳۷۲ نفر جمعیت و در سال ۱۳۹۵ داری ۳۶۲ نفر جمعیت بود . چسبیدگی این روستا به بافت شهر رویان این روستا را تحت تاثیر قرار داده است . این روستا یک روستای خطی در کنار جاده ارتباطی است و بافت روستا در شمال با جاده و در جهات دیگر با اراضی کشاورزی و باغی محدود شده است.

روستای ییلاقی کپ

کپ دهکده ای است ییلاقی از توابع بخش مرکزی  شهرستان نور استان مازندران .

در رویان جاده فرعی به سمت آبشار آب پری وجود دارد. در پنج کیلو متری از آبشار به دو راهی کدیر -بلده می رسید. مسیر سمت چپ به سمت بلده می رود. ۴۰ کیلو متر بعد از دو راهی بلده در قسمت راست، جاده روستای بسیار زیبایی به نام” کپ ” وجود دارد. کپ از دو قسمت اولیا و سفلی تشکیل شده است. با وجود این که برخی از امکانات مانند آب لوله کشی ، برق و تلفن در این روستا وجود دارد اما مقداری از بافت قدیمی این روستا باقی مانده است .

اهالی روستا با توجه به ارتفاع بالای روستا در ابتدا سکونت دائم در این روستا داشتند ، و به کشاورزی و دامداری مشغول بودند.  اهالی این روستا در سالیان دور بیشتر گندم می کاشتند . با توجه به قدمت بعضی از ابنیه به نظر می رسد قدمت کپ علیا بیشتر بوده و مردم آنها بیشتر کشاورز بودند . خاندان ترک رئیس ، شیخ اعظمی ها ،مقصودی ها ، سادات ، منصوری ها ، مفیدی ها،نصیری ها  ، قاسمی ها ، شریفی ها و خاندان های دیگر از جمله خاندان های ساکن در این روستا هستند ، که از حیث تعداد خاندان های ترک رئیس ، مقصودی ، سادات و شیخ اعظمی ها (اکبرتبار) از عمده جمعیت این روستا را شامل می شوند . بعد از ورود مدرنیزاسیون به ایران این جمعیت به شهرها و روستاهای شهرستان های نور ، نوشهر ، چالوس و محمودآباد پراکنده شده اند . روستای کپ در حال حاضر از یک روستای با فعالیت های کشاورزی و دامداری که در سالیان دور در آن رایج بود فاصله گرفته و تبدیل به یک روستای تفریحی شده است و به دلیل ارتفاع روستا و آب هوای بکر آن اکثر ساکنین آن در فصل های گرم سال برای استراحت به این روستا می آیند. نکته قابل توجه این است که این روستا دارای سرمایه اجتماعی قابل توجهی در چهار شهرستان می باشد . 

 

روستای کالج شهرستان نور

 

کالج روستایی است در 35 کیلومتری شهر رویان و 40 کیلومتری شهر نور در استان مازندران. برای رسیدن به این روستا، باید جاده جنگلی و کوهستانی نور به بلده که به جاده (آبشار) آب‌پری مشهور است را در پیش بگیرید و پس از گذر از آبشار آب‌پری و همچنین آبشار حرام‌او، به مقصد برسی. این روستا از دو محله تشکیل شده: بالامحله که به سلارمحله یا سالارمحله مشهور است و پایین‌محله که به کلاگرمحله می‌شناسندش. در سلارمحله همه نام خانوادگی‌ها یا سالاریان است، یا سالار و یا دیوسالار. اما در کلاگرمحله تنوع نام خانوادگی‌ها بسیار است: کوزه‌گر کالجی ، فخاری، حسینی، مجتهدزاده، واعظ زاده، حق‌جو، حقایقی، محمدی، لسانی، بشارتی، سپهری، جهانشاهی و... . امروزه این روستا برخلاف گذشته‌اش، سکنه دائم ندارد و تنها در روزهای تابستان که هوای نور و رویان بسیار گرم و شرجی است، اهالی به خانه‌ها و ویلاهای‌شان در کالج پناه می‌آورند تا شبِ سردِ تابستانی را در آنجا تجربه کنند.

اینکه «کالج» (Kalej) به چه معنا است، بحثهای زیادی را دامن زده است. اما بیشتر افراد بر این باورند که کالج از «کاله» گرفته شده که در گویش مازنی هم به معنای منطقه سکونت است و هم به معنای پستان گاو شیرده. «ج» انتهای این واژه نیز برای انتساب است که در بسیاری از روستاهای این منطقه دیده می‌شود. مانند نیما که اهل یوش بود و یوشیج خوانده شد و یا طایفه نائیج و... . پیشینه این روستا دست‌کم تا هقت سده یش می‌رسد؛ زمانی که در سال 743 هـ.ق. امیر وجیه‌الدین سربداری در جنگ با پادوسپانان -پادشاهان محلی این منطقه- شکست خورد، دستگیر و کشته شد و نهایتاً جسدش در نزدیکی «کالج‌رود» به خاک سپرده شد. در بحرالانساب نوشته محمدعلی گلپایگانی نیز اطلاعاتی بسیار اغراق‌آمیز و غیرمستند درباره شکوه کالج در گذشته نوشته شده است. در گورستان قدیمی این روستا سنگ قبرهایی با خط کوفی بوده که برخی اهالی به آنها «گبری» می‌گویند و معتقدند متعلق به زردشتی‌ها بوده است. مهمترین شخصیت سیاسی برخواسته از این روستا، سالارفاتح است که در فتح تهران به دست مشروطه‌خواهان نقش به‌سزایی داشت. از میان چهره‌های مذهبی این روستا نیز می‌توان به شیخ تقی مجتهد کلاگر اشاره کرد که از روحانیون اواخر قاجار و جد پروفسور پیروز مجتهدزاده است.

کالجی ها در گذشته برای رفتن به تهران از راهی استفاده می‌کردند که امروزه به‌طور کامل متروکه شده و به جز کوهنوردان، کسی آنرا نمی‌پیماید. این راه از بلده و یالرود، پس از گذشتن از چند کوه و تپه به فشم و لواسان می‌رسید که البته در زمستان به دلیل سرما و برف، کسی از آن استفاده نمی‌کرد. کاروانسراهایی در این راه ساخته شده بود که هنوز آثاری از آنها باقی مانده است.

در این روستا چندین امامزاده و مکان مقدس مذهبی وجود دارد. امامزاده «احمد و مختار» مشهورترین‌شان است. این امامزاده گاهی به‌ صورت احمدِ مختار و گاهی به صورت احمد و مختار تلفظ می‌شود و برای همین هنوز کسی نتوانسته با قطعیت درباره تعدادشان حرفی بزند. حتی برخی اهالی از امامزادگان «احمد و محمود و مختار» در اینجا حرف می‌زنند. بنای قدیمی این امامزاده که کاهگلی و به‌صورت اتاقی با درازای تقریبی 15، پهنای 6 متر و دارای سقف شیروانی بود تخریب و بنایی جدید به سبک سایر امامزاده‌های کشور با گنبد طلایی ساخته شده است . امامزاده «طاهر و مطهر» نیز در این روستا است و نامش همان مشکل و مسئله را دارد؛ یعین برخی آنرا طاهرِ مطهر و برخی طاهر و مطهر می‌نامند. همچنین بر روی کوه روبروی این روستا زیارتگاهی به نام «حلیمه خاتون» وجود دارد که دسترسی به آن نیاز به یک کوهنوردی نفس‌گیر یک‌ساعته دارد. امامزاده ابوطالب روستای دینکوه، امامزاده جعفر روستای پِس‌پِرِس، سیده خانم روستای کپ و همچنین امامزاده بیژن روستای کپ (که چند سالی است بحثهایی درباره امامزاده بودنش مطرح است) نیز جزو زیارتگاه‌هایی است که اهالی این روستا به آنها ارادت دارند. 

بازی را در گویش تبری «کا» می‌گویند. بازی‌های رایج در این روستا به سه دسته پسرانه، دخترانه و بازی با حیوانات تقسیم‌بندی می‌شود. بازی‌های پسرانه معمولاً نیازمند تحرک بالایی است و تعدادشان هم زیاد است: آغوزکا، کَمَرون کا، بورده‌بورده‌کا و... . بازی‌های دخترانه در عوض تعدادشان اندک است و خلاصه می‌شود به عروسک‌بازی، خاله‌بازی و لیلی‌بازی (که پسرها هم این بازی را داشتند). سگ‌بازی، خروس‌بازی، گاوبازی و... که نیازمند جنگ انداختن چند حیوان بود نیز در این روستا طرفدارانی داشت. به جز اینها می‌توان به کشتی و انواع آن در میان مازنی‌ها به‌طور عام و کالجی‌ها به‌طور خاص اشاره کرد. پیش از کشتی لوچو که مشهورترین کشتی محلی این منطقه است، کشتی‌گیران برای گرم کردن بدن‌شان دوروم می‌رفتند. دوروم یک نوع رقص بسیار پرتحرک برای مردان است که به نوعی تکنو می‌مانَد.

از مهمترین مراسم سالیانه خاص این منطقه می‌توان به «نرزما شو» و نیز «سیزده‌تیرماشو» اشاره کرد که زمان‌شان بر اساس گاه‌شماری تبری مشخص می‌شود. نرزما شو اکنون در آغاز تیرماه و سیزده‌تیرماشو در اوایل آبان برگزار می‌شود. همچنین هرگاه بارندگی زیادی صورت می‌گرفت، رسمی در این روستا به نام «مم‌ممه‌شو» وجود داشت که پیرزنی یک سه‌پایه فلزی بر سر می‌گذاشت و توی کوچه‌های روستا می‌گشت و همینطور که با انبر گل‌های جلوی خانه‌ها را به هم می‌زد می‌گفت: «تیل پِشپِشو کمِّه؛ مَم مَمِه شو کِمِّه» و اهالی خانه‌ها هم به او هدایایی می‌دادند که عمدتاً غذایی بود و همه اینها به امامزاده احمد و مختار روستا اهدا می‌شد. به این طریق درخواست بند آمدن باران می‌کردند.

در کنار کشاورزی و دامداری که تقریباً در همه روستاهای ایران رایج بود، در کالج اهالی پایین‌محله به کوزه‌گری هم می‌پرداختند و به‌ واسطه اینکه شغل بیشترشان کوزه‌گری بود، پایین‌محله را به کوزه‌گرمحله یا کلاگر محله که همان معنا را می‌دهد می‌نامیدند. ساخته‌های سفالی این محله به شهرها و روستاهای اطراف برده و فروخته می‌شد.

خانه‌های این روستا یا با کاه‌گل و چوب ساخته می‌شد که مشهور به کَلچو خِنِه (Kalchu Xene) و متعلق به افراد عادی بود، و یا با سنگ و کاه‌گل ساخته می‌شد که به نام چینه‌خنه (Chine Xene) شناخته می‌شد و افراد پولدار در آن ساکن می‌شدند. خانه‌ها دوطبقه ساخته می‌شد تا از طبقه پایین عمدتاً به‌عنوان انبار و از طبقه بالا برای زندگی استفاده کنند. وسایل زندگی هم اندک بود که معمولاً یا در صَنِّخ (Sannex= صندوق) چوبی می‌گذاشتند و یا در چارشو یا چادرشب. امروزه خانه‌های زیبای قدیمی این روستا در حال جایگزینی با ویلاهایی جدید است و بی‌ربط به فرهنگ و تاریخ آنجاست. با توجه به تغییرات گسترده‌ای که در ساختار فیزیکی و اجتماعی روستا رخ داده، هاشمی مقدم بنا به سفارش موسسه آموزش عالی مازیار رویان اقدام به ثبت و ضبط فرهنگ شفاهی و قدیمی این روستا نمود و از آنجا که مخاطبان این اثر عمدتاً اهالی همان روستا در شهرهای اطراف خواهند بود، لذا با یک اثر توصیفی –و نه تحلیلی- روبرو هستیم. این اثر همچون یک مردم‌نگاری کلاسیک، به ارائه توضیحاتی درباره جغرافیا، تاریخ، معماری، اقتصاد و مشاغل، باورهای دینی، خوراک و پوشاک محلی، هنر و بازی‌ها، رویدادهای مهم زندگی، جشنها و مراسم مهم، افسانه‌ها و باورهای عامیانه، و گویش محلی پرداخته است. کتاب در بخش پیوست دارای یک شعر محلی نسبتاً طولانی درباره کالج، واژه‌نامه و تصاویر رنگی است.

مطالب فوق از کتاب زیر استخراج شده است :

هاشمی مقدم، امیر (1392)، مردم‌نگاری روستای کالج، تهران: دریچه‌نو

روستای بومک شهرستان نور

روستای بومک یکی از روستاهای دهستان میانبند بخش مرکزی شهرستان نور است . این روستا در سال 1395 دارای 84 نفر جمعیت و 28 خانوار بود . البته باید ذکر کرد که این روستا مانند اکثر روستاهای ییلاقی شهرستان نور یک روستای خوش نشین است و بیشتر در فصول گرم سال اهالی آن در روستا ساکن می شوند و در فصول سرد در شهرها و روستاهای دیگر شهرستان نور ساکن هستند . متوسط ارتفاع این روستا از سطح دریا 1930 متر و مساحت تقریبی بافت روستا 17.7 هکتار است . فاصله این روستا با شهر رویان 44 کیلومتر ، شهر نور 46 کیلومتر ، با شهر بلده 35 کیلومتر و چمستان 63 کیلومتر است.